R¡¹à} "³Îå} R¡[ÎKã ³[ošå¹ã [k¡ìÚi¡¹ # 12

iå¡[¹} ‰à³àKã º³Úà>¤à &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø>à ëÊ¡\ƒà "ì>ï-"ì>ï¤à "ìÚ}¤ƒà R¡à*Ò>¤à ëi¡[A—¡A¡ A¡Úà =à[\–ƒå> ÒàÄà ëÊ¡\ƒà ëÚ}>[‰¤à A¡ÚàÎå ³ÒàA—¡à šåì=àAá´¶ã¡ú ³t¡³ƒåKã Òüìº[C¡öA¡ ó¡}ƒ¤à ³¹³>à ÒüW¡³ W¡´¬à ëšìyàì³G, ë҃캴š "[Î>à ºàÒüi¡ì¤àG ëųƒå>à "ìA¡àÚ¤à í³Kã ³R¡àº ëųƒå>à [yû¡>ƒà ë=àA¡Ò>¤à, ×Òü ëJà}¤à, l¡üìW¡A¡ ëJà}¤à Îàl¡ü–ƒ A¡Úà ëųƒå>à "ìÚ}¤[Å}ƒà šåR¡à* R¡à*Ò>[J¡ú
&ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø>à iå¡[¹} ‰à³àKã ëJàR¡W¡; "[Î W¡;[yîR¡ƒà "R¡à} *Òü[¹îR¡ƒKã ëÒï>à ³ÅàKã W¡Òã 14 Ç¡¹A¡šà ³t¡³ƒKã P¡¹ç¡ P¡ºà[š, P¡¹ç¡ >tå¡>, P¡¹ç¡ R¡à}¤³ [>³àÒü "[Î>[W¡}¤[Å}ƒKã íÅÅA¡ A¡Úà t¡´¬à ëÒï¹A¡[J¡ú Úà´•à "R¡à} *Òü[¹îR¡ƒKã ëJàìgº Úà´•à ó¡¤à íÅÅA¡šà "³à *Òü¹A¡Òü¡ú ³ÒàB¡ã íÅÅA¡, ³ÒàB¡ã >å}[Ťà ëJàìgº "[Î t¡à¹Kà íºA¡àÒüKã ³=A¡ ë=à}¤à ëÛ¡[y³Úå³ Òüì¤àÚàÒü³à [Î}Ò>à 1950 Kã "R¡>¤à ³t¡³ƒà ³[ošå¹ ‰à³à[i¡A¡ Úå[>Ú>ƒà Úà*>>¤à šå[Å>[¤[J¡ú
³[ošå¹ ‰à³à[i¡A¡ Úå[>Ú>Kã ÒüÒà> ÒàÄà W¡R¡[J¤[Î \ÚW¡–ƒø¤å ‘ìšà[³A¡’t¡à #îÅ ÅA—¡>¤Kンv¡û¡à šå[Å>[J¤[>¡ú ³ÒàB¡ã ëJàÚ=å´Ã¤à ëJàìgº "ƒå>à ‰à³à A¡ÚàKã ëšà[³A¡A¡à #îÅ ÅA¡[J¡ú ‘ìšà[³A¡’ ÒàÚ¤à ¯àîÒ "[γ[v¡û¡ º´¬ã W¡;šà ÒàÚ¤[>¡ú ‰à³àKã [Î> "³Kà [Î> "³Kà t¡àÒü>¤à, Òü–i¡¹ì¤º =à¤>[W¡}¤ƒà \ÚW¡–ƒø>à ëšà[³A¡ #îÅ ÅA¡Òü¡ú ëšà[³A¡šå A¡[¹P¡´¬ƒà ëšà[³A¡ [¤Û¡à[¹ ÒàÚ¹KÎå JR¡î>¡ú ³t¡³ƒåKã ‰à³àƒà "ìW¡ï¤à [Î> "³à W¡à*>à [Å> ºà}¤Kã ³t¡³ƒà º´¬ã W¡;šKã [Å> "³à =àƒƒå>à ³ƒåKã ³³à}ƒà #îÅ ÅB¡[>¡ú ³[ÎKã ëšà[³B¡ã ³*} "[Î ¤à}ºà ‰à³àKã ³t¡³ƒåKã ³¹³W¡; "³[>¡ú ³t¡³ƒåKã ë¤U[º ‰à³à ëÅ´¬[Å}>à ë¤UºKã ¤àl¡üº [ÅU¹[Å} ³¹³W¡; "ƒå ‰à³àƒà =à}[\–ƒå>à [ººà >å}R¡àÒü>¤à ëŴô¬à ³ìų "³[>¡ú ¤àl¡üº [ÎU¹[Å}>à &A¡t¡à¹à ÒàÚ¤à ³å¸[\ìA¡º ÒüXi¡öæì³–i¡ "³Îå [Å[\îÄ¡ú
\ÚW¡–ƒøKã Åà¤à>, Åv¡û¡³, Aå¡îº-Aå¡Wå¡, ëJàìgº, ëJà씂àA¡ &[C¡} šåÀš "[Î>à *씂àA—¡à ³šå} ó¡àJø¤à &C¡¹ "³Kã šãì=àAáA¡šà ³ìt¡ï A¡Úà "[Î>à ³t¡³ƒåƒà &³[ƒÚåKã ëÒì¹àKã Åv¡û¡³ "[Î Úà´•à ºà}[J¡ú ³¹³ "[γv¡û¡>à &³[ƒÚå>à ë>Îì>ºKã =àv¡û¡à Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã>à "Òà>¤à ³>à ó¡}ºv¡ûå¡>à ³[ošå[¹ [k¡ìÚi¡¹Kã [³}W¡; l¡üì¹à} [J>[J¤à ³t¡³ "ƒåƒà ëšÃ "[ÎKã ëÒì¹à ëºàÚà >Òà Åàó¡¤Kã Åv¡û¡³ "[Î &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø>à Åv¡û¡³ ºà}[J¡ú ëšÃ "[΃à \ÚW¡–ƒøKã &[C¡}Kã íÒ[Å}¤t¡à >v¡>à Jåº} #îÅÎå Åv¡ûå¡>à ëi¡àìi¡º &C¡¹ "³Kã W¡šW¡à¤à "ìÚï¤à l¡ü;>à ÅàÄ[J¡ú
ëºàÚ>>à ³[ošå[¹ [k¡ìÚi¡¹Kã šå¯à[¹ƒà ëº}ƒ>à íºìÒï¹Kƒ¤à ³t¡³ƒåKã Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ãƒà Åv¡û¡³ ºà}[J¤à [ººà Aå¡´¬à ³ã*Òü[Å} šÀ¤ƒà, ëJà}>à} [>}ì=ï: ³àÒü¤³ ¹à³W¡¹>, t¡¤å} [>}ì=ï: [>}ì=ï\³ ët¡à´¬ã, ëºàÚà >Òà Åàó¡¤à: &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø, [=>¤ã: JàÒü샳 ¤ãÒà[¹, ët¡à>å: ÚàÒü³à Å´¶¢à, W¡à*>å: JàÒü샳 ³}캳, ëJàR¡³ã[Å}: >¤A¡à”z, Òüì¤àÒº, Òü–ƒøA塳à¹, "³å\à*, ™åìKຠ"[Î>[W¡}¤[>¡ú "ƒåKà >åšãKã A¡àR¡ºåœ¡à, Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã: ët¡àì–ƒà> 냤ã, "³Îå} ºÞê¡>ã 냤ã, Òà*î¹ ³Úå³ ³à¤ã: ëKï¹³[> 냤ã, ëš>å: >å}[Åìt¡à´¬ã, ëA¡ï>å: 볋à 냤ã, ³t¡à[Å}: A¡³[º[>, ë³à> ë³à[Ò[> 냤ã, ¹à‹à¹à[> 냤ã, Òüì¤ìt¡à´¬ã "[Î>[W¡}¤[>¡ú "ƒåKà ‰à³à "[ÎKã "Òü¤>à ιà}ì=³ ë¤à¹³[>, [ƒì¹C¡¹>à ëÎàì¹àJàÒü¤³ º[ºt¡, #îÅKã Îå¹ šà>¤à ºàÒüÅø³ [¤ì¹–ƒøA塳๠"³Îå} &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø "[Î>[W¡}¤[>¡ú
‰à³à "[ÎKã ³t¡à}ƒà &³[ƒÚåKã ó¡àl¡ü–ƒ¹ šø[Î샖i¡ ëJ೉ೠ‹>W¡–ƒø>à ëšÃ "[ÎKã ³t¡à}ƒà ³ìÚA¡ ëÅ}>à t¡àA¡šã¹´¶ã¡ú Òü} 1954 ƒà >å¸ [ƒ[Àƒà ë>Îì>º ‰à³à ëó¡[ʡ줺ƒà ³[ošå¹ ‰à³à[i¡A¡ Úå[>ÚÄà Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã ºãºà l¡ü;ºåÒü¡ú ëó¡àA¡ ëA¡ìi¡ìKà[¹Kã [ººà A¡àR¡ºåœ¡à Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã ëšÃ>à ó¡àÊ¡¢ t¡à¹A¡Òü¡ú [ººà "[ÎKã ³¹ç¡ *Òü¤[ƒ í³ît¡ ÒàÚ¤à \à[t¡ "[Î ÒàÚ>[J¤à ¯à, ÅA¡Jø¤à ¯àÅA¡ R¡àA¡šƒà ³=«àÚ ó¡à*¤à =àìƒàA¡šà šà´¶åìƒ ÒàÚ¤à l¡ü;š[>¡ú
t¡ìÅ}>³A¡ Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã ó塹硚 "[ÎKã Åv¡û¡³ Åv¡û¡àA¡šƒà >v¡>à A¡ºW¡ì¹º ëƒàA塸ì³ì–i¡Î> ët¡ï¤à R¡´¬à ºãºà "³à *Òü[J¡ú ³šà>Kã šàl¡üìW¡ A¡Úàƒà º³ƒ³ "[ÎKã ó塹硚 "³Îå} A¡ºW¡ì¹º "àÒüìƒ[–i¡[i¡ "³[ƒ &³[ƒÚåKã "ìÚï¤à ÒàÚ AáàÎ ëšÃ, š¯à¹ó塺 ‰à³à[i¡A¡ A¡ì–i¡–i¡, E¡à[º[i¡Kã ³t¡à}ƒà ó¡\>à Òü>¹A¡[J¡ú i¡àÒü³Î *ó¡ Òü[–ƒÚàKã [ƒìδ¬¹ 25, 1954 Kã &[ƒÎ–ƒà "Îå´•à Òü[¹,Truly, the presentation on friday at Sapru House of the play "Haorang Leishang Saphabi" a tender love story which has been drawn from the classical legends of Manipur was glorious climax of the month old National Drama Festival. The superb acting by traupe from Manipur showed the genious of Manipuris at their very best...the capital boast of such a high class play, powerful in its dramatic content and quality and rich in dance and music. The performance could compare with the very best in music drama anywhere in the world.  
"Îå´•à [ººà "[ÎKã ³îJ ó¡}>à >å}R¡àÒü¤Kã ó¡\¤Kã ëšÀ¤à A¡ì³–i¡ A¡Úà Òü¹A¡šà ³[Î>Îå ëºàÒü[‰, The Statesman šàl¡üìW¡Kã [ƒìδ¬¹ 25, 1954 Kã ëW¡ìó¡àR¡ƒÎå Òü[¹¤[ƒ, The production showed a praise wordy striving after realism. The most pleasing aspect of the play were the songs and dances adaptation from the ancient Manipuri tunes...
³=}ƒà ‘[ƒ [Ò–ƒåÊ¡à> ëÊ¡–ƒàƒ¢’t¡Îå [ƒìδ¬¹ 25 "[γv¡û¡ƒà The natural Dramatic talent in which they appear to be so rich, must surely glow immensely richer as it comes into greater contact with the rest of the country not less than the Manipuri's it will be the country's gain.
ëºàÚ>>à ιà }ì=³ ë¤à¹³[>Kã Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ãKã ³t¡à}ƒà º³[ÎKã A¡[¤ "Åà}¤³ ³ã>ìA¡t¡>>à "Îå´•Îå 1964 ƒà ëó¡àR¡¤à Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã "[>Ç¡¤à Jå;>³Kã ºàÒü[¹B¡ã ¯à³à} Úà>¤ƒà "Îå´•Îå Òàڤ㹴¶ã¡ú ‘ìW¡àÒü>à t¡à¹¤à ºãAáà} ³àtõ¡ ëšø³Kã º}ºà>à ëº} "¯à¤>à íºW¡º *Òü >å}R¡àÒü¤>à ëšàìºàÚ>\¤à’ Òà*¹} íºÅ} Åàó¡¤ã ‘>ài¡¸Kã R¡àìR¡àÚ šì¹} Î>àKã Òü³àKã, í³ît¡ íº³Kã R¡v¡û¡à R¡à[À¤à ‹>¸[>’ ÒàÚ>à íÅ=à¤ã¹´¶ã¡ú
³[ošå[¹ [k¡ìÚi¡¹Kã šå¯à¹ãƒà Î>àKã ³=v¡û¡à t¡´£¡à [=>¤à ºãºà "[Î>à W¡à*>à ³àÚšàA¡šƒà &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒøKã JåìƒàºÎå A¡à*¤à Úà¤à >ìv¡¡ú &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø &C¡¹, [ÎU¹ *Òü¤t¡à >;[y¡ú ³Åà³A¡ ëšÃ¹àÒüi¡ "³à *Òü>à "[>Ç¡¤à ºàgà* ³tå¡} &³[ƒÚåKンv¡û¡à [ººà A¡Úà Òüƒå>à "Òü¤à "³à *Òü>Îå "ìW¡ï¤à Jåìƒàº ët¡ï¹´¶ã¡ú "R¡>¤à ³t¡³ 1948  ‘¹à\ A塳๒ 1949 ëšà>Kã ëW¡Aáà 1949 KøãÒºG³ã ºãºà A¡Úà[Î Òüƒå>à ëÎàì¹àJàÒü¤³ º[ºt¡ [Î}Ò>à [ƒì¹G> ët¡ïƒå>à ÅàÄ[J¡ú
[k¡ìÚi¡¹Kã íÒ[Å}¤à ³Úà³ "³>à =å´Ã¤à \ÚW¡–ƒø>à ëÅ´¬à iå¡[¹} ‰à³àƒà ³ãÚà´•à A¡[¹Kã[ƒ R¡à*ƒ[>}R¡àÒü íºKƒìK¡ú ³ãÚà³ šåR¡à* R¡à*>[J¤[>¡ú "ƒå¤å ºàÒü¤A¡ [=¤ã[ƒ A¡[¹ì>à JR¡ƒ¤à ">à¤à "³>à \Ú ‰à³à>à ³ìt¡àº ëºà´•à ó¡à*K;ºA¡šà ³t¡³ƒà "Îೃà [ººà W¡;šKã ëJàR¡W¡;t¡à ë\àÒ¢àt¡ [³Î>[¹ ëÒà[Ñši¡àºƒà 1957 ƒà ºàìÚ}[J¡ú ëºàÚ>>à ³[>}t¡´•à ëÊ¡\ƒà ëW¡gà ëW¡à}\¹´¬à ëÚ;=}¤à ëJàR¡ "ƒå *šì¹Î> ët¡ïƒå>à A¡A¡[J¡ú "ƒåA¡ Wå¡R¡ [ó¡¹àº W¡àJø¤à, ëJàR¡-ìt¡àº ³àÄJø¤à, ëJàR¡W¡;, Jå;ÒàÒü ó¡\Jø¤à "à[i¢¡Ê¡ "ƒå¤å t¡³[=¤à ëA¡ï¤à ºàÒü¤A—¡à JàR¡t¡œ¡à =åš[W¡Ä¤à ëÒà;>¹A¡[J¡ú "ƒå¤å \ÚW¡–ƒø>à [k¡ìÚi¡¹Kã šåXãƒKã íA¡ìƒï>å}ƒà >àî=ƒå>à W¡;[J샡ú "ìÒàÚ>ƒå³ ºàÒü¤B¡ã ë>à}ƒ´¬å [Å}>ƒå>à "à[i¢¡[ó¡[ÎìÚº ëºK "³à Òàœ¡æ>à \Ú ‰à³à>à ³[>} t¡´•à ó¡´šàv¡û¡à "ì>ï¤à ÅàìÚà> "³Kà ëºàÚ>>à Åàìó¡àR¡ºA¡[J¡ú ³ãÚà´•à ëÒÄà šà´•¹A¡[J¡ú "ÒàÙà ëJàR¡ "³Kà [ººà ët¡ï¹A¡š>à iå¡[¹} ‰à³àKã ³×v¡à ‰à³àKã ³³à}ƒà \Ú ÒàÚ¤à [³} "[Î Òàš[W¡–ƒå>à šåXã>à ëºàÒü¤à ó¡à*¤à ³ÒàB¡ã i¡öæš "[Τå \Ú ‰à³à ÒàÚ>à JR¡>[J¡ú ³ÒàB¡ã ³šà> >àÒü‰¤à [k¡ìÚi¡¹Kã Jåìƒàº¤å ÅA¡JR¡[¤ƒå>à &¯àƒ¢ 16 A¡ã ³=v¡û¡à ó¡}[J¡ú ëºàÚ>>à ëÎì–i¡öº Î[Ut¡ >àt¡A¡ &A¡àƒ[³ &¯àƒ¢ [k¡ìÚi¡¹ƒà 2006 ó¡}[J¡ú
R¡[Î[ƒ º³ƒ³ "[ÎKã iå¡[¹} ‰à³à >;yKà \Ú ‰à³à ÒàÚ>à JR¡>¤à &ºà}¤³ \ÚW¡–ƒø ³Åà>à ëųK;W¡¹´¬à *씂àA—¡à ³[³} íºJø¤à šàìó¢¡à[³¢} "ài¢¡A¡ã Úà´•à ëšàšåºà¹ ëó¡à³ "[ÎÎå ³Åà³A—¡à ëųK;W¡¹Kà ³Åà>à "³åA¡ šåƒå>à W¡;ìJø¡ú 'ìJàÚ A¡>à>Îå "ÎåA¡ ³šàUº A¡>Jø¤à, "ÎåA¡ ó¡\Jø¤à [k¡ìÚi¡¹Kã Jåìƒàº "ìÎ ëºïJ;šà íÒìÒï쉡ú ³[ošå[¹ [k¡ìÚi¡¹Kã ëJàR¡W¡;t¡à "ÎåA¡ W¡à*>à ³àR¡\¤à "³à íºìy¡ú šà´¶åÒü "ÎåB¡ã ³[t¡A¡ šà´¶åÒü¡ú 'ìJàÚKã [k¡ìÚi¡¹Kã ³ã*Òü "³v¡>à 'ìJàÚKã [k¡ìÚi¡¹Kã ³³º Úà´Ã¤à Òã¹à "³à šàÚ[Å>¤à R¡³ìÒï쉡ú
          budhachingtham@gmail.com