W¡à}ìÚ} ët¡ï[‰¤à šå[X[ƒ [Ò}¤Kã ³P¡o Úà*[‰¤à šå[X[>

l¡à. Jåì–ƒà}¤³ ëKàA塺W¡–ƒø
An unexamined life is not worth living.
                        -- Socretes
ë¤àƒ¢ *ó¡ ëÎìA¡–ƒ[¹ &ƒåìA¡Î> "³Îå} A¡àl¡ü[Xº *ó¡ ÒàÚ¹ ëÎìA¡–ƒ[¹ &ƒåìA¡Î>, ³[ošå¹>à ëºï¤à AáàÎ ëi¡>  "³Îå} iå¡ì¯¾A¡ã š[¹Û¡àKã ³t¡³ 뺚ìJø¡ú ëó¡¤ø硯à[¹ =àƒ[ƒ š[¹Û¡à ">ã³A¡ ³=} ³>àl¡ü *Òü>à šàR¡ì=àAá¹K[>¡ú š[¹Û¡à ">ã "[Î "R¡à} "³Kã ³îÒ-³[Å} t¡´¬Kã šå[Xƒà, ³ÒàB¡ã tå¡}ƒà ºàB¡ìƒï¤à ëA¡[¹Ú¹ ëÅ´•¤Kã "Òà>¤à Úè´£¡³ *Òü¤à J«àÒüƒKã ³¹ç¡*Òü¤à š[¹Û¡à *Òü>à ëºïî>¡ú ³[Î ÒàÚ ÒàÚƒå>à ³[ÎKã ³³àR¡ƒà ët¡ï[J¤à š[¹Û¡à[Å} "ƒå ³¹ç¡ *Òü¤à >ìv¡ ÒàÚ¹¤[ƒ "¹à>¤à *ÒüK[>, ³¹³[ƒ ³³àR¡Kã š[¹Û¡à[Å} "ƒå šàÎ ët¡ï¹v¡û¡>à ³t¡à} "[Î ëÚï¹A¡šà Úà¤à >ìv¡¡ú "ƒå³A¡šå AáàÎ ëi¡> >;yKà iå¡ì¯¾ ÒàÚ¤à "[΃Kã[ƒ "R¡à} "³>à ³ÒàA—¡à W¡;A¡ƒ¤à º´¬ã "³à ëÚ}¤à ëÒïÒü, ³ÅàKà W¡àÄKƒ¤à, ³Åà>à šà³\¤à º´¬ã "³à [=¤Kã Úè´£¡³, ëJàR¡ƒàó¡³ *Òü "ƒå>à š[¹Û¡à ">ã "[Î "R¡à} "³Kã ëA¡[¹Ú¹ ëÅ´¬ƒà Úà´•à ³¹ç¡*Òü¤à š[¹Û¡à[> ÒàÚ¤Kã ³¹³[ƒ¡ú ³[ÎKã ³³àR¡ƒ[ƒ "R¡à} "³Kã šå[XKã W¡à}ìÚ} "³à ëÚ}[J[‰ ÒàÚ¤à ÚàÒü¡ú 'ìJàÚKã šå[X ëJàR¡W¡; "[΃à W¡à}ìÚ} ÒàÚ¤[Î Úà´•à ³¹ç¡ *Òü¡ú šå[X "[΃à "ƒåB¡ã ³t¡ãA¡ W¡à}ìÚ} ë=}>[¹¤à ³îJ ³ã "ƒå "ƒåB¡ã ³t¡ãA¡ šå[XKã "¤à ">à ë=}>¤à R¡³Kƒ¤à ³ã *Òü¡ú "ƒå>à NøãB¡ã =àÒü>Kã Ò>å¤à [ó¡ìºàìÎàó¡¹ ëÎàìyû¡[t¡Î ÒàÚ¤ƒå>à W¡à}ìÚ} ët¡ï[‰¤à šå[X[ƒ [Ò}¤Kã ³P¡o Úà*[‰¤à šå[X[>, ‘‘An unexamined life is not worth living’’ ÒàÚ¹´¶ã¡ú ¯àîÒ šì¹} "[Î [NøB¡ã "ó¡à*¤à [ó¡ìºàìÎàó¡¹ ëšÃìi¡à ÒàÚ¤ƒå>à ³ÒàB¡ã &ìšàìºà[\ ÒàÚ¤à ƒàÒüìºàK "ƒåƒà ëÎàìyû¡[t¡Î>à ÒàÚ¹´¬[> ÒàÚƒå>à Òü¹´¬[>¡ú ³[΃à >v¡>à ëÎàìyû¡[t¡Î>à ÒàÚ¹´¬à Úà´•à ó¡à*¹¤à ¯àîÒ šì¹} A¡Úà íº¡ú "ƒå¤å "Òà>¤à *Òü>à ³=B¡ã[Î A¡[¹ì>à ëÚ}¤à ÚàÒü¡ú ³ÒàA—¡à ÒàÚ¹[´Ã¤à ¯àîÒ šì¹} "[Î>à ³ã "³>à ³Åà¤å ³>å} =ã;>à ëÚ}\¤à, ³ÒàA—¡à ÒàÚ[¹¤à J[À¤à šè´¬¤å ëÒÄà ºå[ÅÄà, Aå¡š[ÅÄà ¯àJº J>¤à "³[ƒ ³ÒàB¡ã šå[X ³[Ò} "ƒå¤å A¡Úà³åA¡ ¯àÒ씂àA¡ íº>à, ³P¡o íº>à [Ò}[º¤à šå[X *Òü[¹¤ìK ÒàÚ>à ëÚ}[Å>¤Kã ³¹ç¡*Òü¤ƒå t¡àA¡Òü¡ú ³t¡à} "[Îƒà ³ÒàA—¡à ÒàÚ[¹¤à ¯àó¡³ "[Î A¡[¹ ÒàÚ[¹¤ì>à ÒàÚ¤ƒåKà, "ƒå *Òü¹¤[ƒ A¡[¹ ët¡ï¤¤å [Ò}¤ƒà ³P¡o íº¤à šå[X ÒàÚ¤ƒå *ÒüKìƒï[¹¤ì>à ÒàÚ¤ƒåKà ëÚ}¤à ÚàÒü¡ú "Òà>¤ƒà ëÎàìyû¡[t¡ÎA¡ã ³tå¡} ÒüÄà W¡à}ìÚ} ët¡ï‰¤à šå[X¤å [Ò}¤Kã ³P¡o Úà*[‰ Òàڹ硤Kã ³¹³[ƒ, W¡à}ìÚ} ët¡ï[‰¤à šå[Xƒ[ƒ ³ÒàA¡ "ƒåKã ¯àJº, šè[A—¡} #[=º, "³[ƒ ³à>à ët¡ï[¹¤[Å} "ƒåó¡à*¤à 'ìJàÚ>à A¡[¹ì>à ÒàÚ¤à JR¡ƒ¤à ÚàÒü¡ú "ƒåƒà >v¡>à "³åA¡t¡à šå[Xƒà ë=}>[‰¤à *Òü¤>à ³åÄà JR¡ƒ>à A¡[¹P¡´¬à "³à ëÒv¡û¡à Úàì=àAÃ塤Kã ëA¡àÄà Jåìƒà} W¡àƒ¤à A¡ÚàÎå ë=}>¤à ÚàÒü¡ú "ƒåKà ëºàÚ>>à 'ìJàÚ>à ó¡}º´¬à Úà¤à Jåìƒà}W¡à¤à A¡Úà ³àR¡Ò>[J¤Îå ÚàÒü¡ú 'ìJàÚ>à =à\¹ç¡¤à, =à\¹ç¡¹¤Îå ³ó¡³ ³t¡³ W¡à¤à ÒàÚ¤>[W¡}¤à A¡Úà JR¡ìÒKã Jåìƒà}W¡àƒ¤à ë=}>¤Îå ÚàÒü¡ú "[΃Îå >v¡>à W¡à}ìÚ} ët¡ï[‰¤à šå[X>à ³ÒàA¡ ³ÅàKã >å}ƒà íº[¹¤à ³t¡ãA¡ ³P¡o, ³àKã šàUº, ³àKã "ìÅà>¤à ³ó¡³ A¡[¹ì>à ÒàÚ¤à "ƒå "³åv¡û¡à šåì=à[v¡ûö¡¤>à A¡ƒàÚ ó¡à*¤à ³à>à A¡[¹ R¡´¬ìK >;yKà R¡³ƒ¤ìK ÒàÚ¤[Î JR¡\¤à R¡³ìƒ¡ú "ƒå>à ³ã "³>à ³ÒàB¡ã šå[X¤å W¡à}ìÚ} ët¡ïƒå>à ³ÅàKã ³t¡ãA¡ ³ÚàÚ JR¡>¤à ëÒà;>Kƒ¤[>¡ú ³t¡à} "[΃à W¡à}ìÚ} ët¡ï¤à šå[X ÒàÚ¤[Î>à *ÒüKìƒï[¹¤[Î A¡[¹ì>à, ÒüÅàKã šå[X "[΃à A¡[¹¤åì>à W¡à}ìÚ} ët¡ïKìƒï[¹¤ìÎ ÒàÚ¤ƒåÎå J>>¤à W¡R¡Òü¡ú W¡à}ìÚ} ët¡ï¤à ÒàÚ¤[ÎKã "Òà>¤à ët¡ïKƒ¤[ƒ ÒüÅàKã ¯àJº, šè[A—¡} #[=º "³[ƒ ët¡ï[¹¤à =¤v¡û¡à W¡à} >àÒü>à '>à J[À¤[Î A¡[¹ì>à, Wå¡´¶ã¤¹à ºà[À¤¹à, '>à ët¡ï[¹¤à =¤A¡[Î A¡>à A¡>àKã A¡ƒàÒüó¡à*¤à A¡àÄ¤à šã¤à Úà¤ìK ÒàÚ¤>[W¡}¤à í>>¤à "[Î[>¡ú ³[Î í>>¤ƒà >v¡>à ³=}ƒà ÒüÅà>à J[À¤à ¯àJº, šè[A—¡} #[=º "³[ƒ ët¡ï[¹¤à =¤v¡ûå¡Kã ³àìÚàv¡û¡à úàÒ} Ò}\¤à "³[ƒ ³ƒåKã W¡àÄ¤à šàl¡üJå³ [=\¤à "[Î Úà´•à ³¹ç¡ *Òü¡ú ÒüÅà>à Jg[¹¤à ¯àJº "³[ƒ ët¡ï\[¹¤à =¤B¡ã A¡àÄKƒ¤à *Òü¤à ¯àJº, ³¹ã íº>¤à ¯àÒ} šàl¡üJå³ [=¤Kà ëºàÚ>>à šå[Xƒà ">è¤à ëºï[Å} `¡à> t¡à>[Å>Kƒ¤[>¡ú W¡à}ìÚ} ët¡ï¹¤à šå[X "³ƒ[ƒ ³ã "ƒåKã ³ÅàKã ¯àJº ºå=>à J>¤à "³Îå} í>>¤Kà ëºàÚ>>à >å}-šà> ëÒÄà ºå[ÅÄà JR¡¤à ëÒÀB¡[>, ³[Î>à ³ã "ƒåKã ³ÅàKã ³t¡ãA¡ ³P¡o W¡àl¡üJ;ºB¡[> "³Îå} ³ƒåKà ëºàÚ>>à ëÒÄà ¯àÒ씂àA¡ íº¤à, ³t¡ãA¡ W¡à¤à šå[X "³à *Òü>à [Ò}>>¤à ëÒà;>Kƒ¤>ã¡ú ÒüÅà>à ÒüÅàKã ëºï[Å} `¡à> ëÒ>K;>¤à ëÒà;>¤à "[Î>à ³ã "³>à ³àKã šè[A—¡} ¯àJº JR¡\¤à R¡´¬Kà ëºàÚ>>à ¯à칚 ëºï¤à R¡´¬Kã ëºï[Å} "³Îå} šàUº íºÒ[À¡ú ³[ÎKãÎå ³=v¡û¡à ³ã "³à *Òü>à ³ÒàA¡ ³ÅàKã šè[A—¡} #[=º¤å "W¡´¬à #=A¡ #ìšà³ƒKã R¡àA¡ì=àA—¡¤à ëÒà;>¤à ÒàÚ¤[Î Úà´•à ³¹ç¡ *Òü¤à "³[>¡ú ³ÒàB¡ã Åã>ó¡³Kã "³[ƒ ³ã "ît¡Kà íº>¤à ³¹ã[Å}¤å R¡àv¡ûå¡>à =³ìK ÒàÚ¹¤[ƒ šè[A—¡} #[=º¤å #=A¡ ëÒïÒ>ƒ>à =´¬à R¡´¬à W¡R¡Òü¡ú W¡à}ìÚ} ët¡ï[¹¤à šå[X>à ³[ÎKã ³¹ç¡*Òü¤[Î JR¡¤à t¡àÒü¡ú "ƒåKà ³ã "³>à ³àKã šè[A—¡} #[=º¤å ºàA¡[Å>¤à R¡´•¤à ëÒà;>Kìƒï[¹¤à "[Î>à šãKìƒï[¹¤à "[Î 'Kã ³ãKã ÒàÚ¤à JàÚƒ>à Wå¡´•à ¯à칚 ëºï¤à R¡´•¤à "³Îå} ³ƒåKã ëºï[Å} ëºÒü>¤Kã ƒ³v¡û¡[>¡ú "Îå´•à ët¡ï¤à "[Î>à ³ã "³>à ³ÅàKã ët¡ï¤à R¡´¬à ³P¡o¤å ³[¹A¡ Wè¡´•à JR¡¤à R¡³î\¡ú ³[Î>à "ìt¡àÙKà šàl¡ü ó¡à*>¤à ºàÚ>à ë=àA¡Ò[À, ³Åà¤å "¤à}¤à =àv¡û¡à ëÒÄà A¡àJ;šà R¡³Ò[À ëºàÚ>>à ³ó¡³ Jå[ƒ}³v¡û¡à [W¡ºÒàl¡ü [=ƒ>à W¡à[Åăå>à íº¤à R¡³Ò[À "³Îå} ³[Î>à ³àKã ëA¡[¹Ú¹Kã "šàA¡šà ³ó¡³ "³à A¡>¤à R¡³Ò[À ³àKã ëA¡[¹Ú¹ *Òü>à ë=ïƒà} "³à >;yKà "³¤å ³ÒàB¡ã ëA¡[¹Ú¹[> ÒàÚ>à ëºï¤à R¡³Ò[À, ³àKã ³ãì;Ú} šàA¡ì=àA¡ W¡à*ì=àÒ[À¡ú ³àR¡ƒà íº[¹¤à l¡ü[¹¤[Å} "[΃Kã ëÒÄà l¡ü[¹¤[Å} "[ÎKã ³¹ç¡³ƒà A¡[¹ "³à íº[¹¤ìK ÒàÚ¤Kã [=[\Ò[>}¤Kã ëJï¹à}¤à ëÒ>K;Ò[À¡ú 'ìJàÚ[K Òü³àR¡ƒà íº[¹¤à ëº}[º šà[À¤à "W¡; W¡v¡à "ì¹R¡¤à ³Úà³ "[Î l¡ü¹Kà ³Úà³[Τå *ÒüÒÀ[Aá¤à ëºR¡ƒ¤à A¡>àP¡´¬à "³à íº[¹¤øà ÒàÚ¤Kã šè[A—¡}ƒà ëÒÄà JR¡[>}¤à, [=[\[Ä}¤à ¯àJº ëÒ>K;Ò[À¡ú 'ìJàÚKà t¡v¡>à >å}[t¡ >å[³; Wå¡ÙKã ë=}>[¹¤à *Òüƒ¤à, ³ã>´¬à, "¹à>¤à, ët¡ï[ÅÄ¤à ³Úà³ "[Î >v¡¤à "Wå¡´¬à, "ìÅ}¤à ÒàÚ¤³à ëºÒü[¹¤øà ÒàÚ>à šå[X Wå¡Ùà "Wå¡´¬à "³Îå} "ìÅ}¤à A¡[¹ì>à ÒàÚ¤Kã JR¡>>¤à t¡³[ÅĤKã ëJï¹à}¤à šã¡ú šå´•³A¡ "[Î W¡Òã JõÊ¡>à ëšàB¡ìƒï¤à W¡Òã W¡àt¡¹ç¡ìAáೠ¯à;[ºîR¡ƒà ëÎàìyû¡[t¡Î>à ³àKã ³îÒì¹àÒü ëšÃìi¡àƒà t¡àA¡[š¹´¶ã¡ú R¡[Î[ƒ ³ÒàA—¡à t¡´¬ã¹´¬[Å} "[Î>à ³ã*Òü¤à JåÄàÒüKã ³³º >àÒü‰¤à ºº *ÒüìÒï[¹¡ú A¡>àP¡´¬à ³ÒàA—¡à t¡àA¡šã¹´¬[Å} "[Τå Úà>ã}ƒ¤à ³ãÎå íº¹ì´ÃàÒü ÒàÚ¤à R¡´¬[ƒ >ìv¡, "ƒå¤å ³ÒàA—¡à t¡àA¡[š¹´¬[Å} "[Τå ëW¡A¡[ÎÄà R¡àA—¡à W¡;šà A¡à}¤å[ƒ šå[Xƒà ³à>à ³à>à W¡;ºå¤à º´¬ãƒà ³àÚ šàv¡û¡>à ët¡àìAáàÒü¡ú "ƒå>à 'ìJàÚ šå´•³A¡ 'ìJàÚKã šå[X¤å ³P¡o íº¤à, ³t¡ãA¡ ë=àA—¡à [Ò}¤à R¡´•¤à W¡à}ìÚ} ët¡ï¤à t¡R¡àÒüó¡ìƒ¡ú ³[Î ëÒïK;º[Aá¤à, AáàÎ ëi¡> "³Îå} iå¡ì¯¾ š[¹Û¡à =àKìƒï[¹¤à "R¡à}[Å}K㠳󡳃[ƒ "³åB¡à ëÒÄà ³ìJàÚKã ë>ï[¹îR¡ šå[XKã t¡àS¡A¡ "[΃à W¡à}ìÚ} ët¡ï¤Kã íÒ>¤ã =³Kƒ¤[>¡ú ët¡ï¤t¡¤å ³à>à ët¡ïKìƒï[¹¤à W¡à}ìÚ} "ƒå "Wå¡´¬à "³Îå} "ó¡¤Kã º´¬ãƒà *ÒüKƒ¤[>¡ú ë>ï[¹¤à šè[A—¡} ¯àJºƒà "¹à>¤à "³Îå} ó¡v¡¤Kã ³[³ t¡àÒìÀàÒüƒ¤[>¡ú "Wå¡´¬à "ó¡¤à ÒàÚ¤[΃à Úè´£¡³ *Òü¹Kà ÅK;ºA¡šà ¯àJº šè[A—¡} "³Îå} ³ƒåƒKã ºàA¡šà ë=ï>à íº¹¤[ƒ ³ƒåt¡ƒà ³à³à> ³³àĤKà ë=}>¤à R¡³K[> "[A¡¤à íºì¹àÒü¡ú "ƒå>à "Òº º³> *Òü¤[Å}>Îå ³W¡à ³Ç¡[Å}Kã šå[Xƒà "ƒåB¡ã ³t¡ãA¡ W¡à}ìÚ} ët¡ï>¤à t¡àgà šã>¤à ëÒà;>¤ãKƒ¤[>¡ú 'ìJàÚ šåÄà ëÒà;>[³Äƒå>à 'ìJàÚKã ëšàA—¡ó¡³ º³ƒ³ Òü³à íº¤àA¡ "[Τå Î>à>à óå¡ìƒà}¤à ³ó¡³ *ÒüÒÀ[Ρú