³[ošå¹Kã A¡¤åÒü A¡àR¡ºèšKã Òü¤à ºåìÒà}¤Kã W¡;>¤ã J¹à

Kà}î³ ë\>ó塺 ë¹à}î³
ëÎà[Î&º &씂öàìšàìºà[\, γà\ [¤`¡à> "³Îå} Òü[t¡ÒàÎ í>>¤[Å}Kã ë³àv¡à ºåìÒà}¤à ÒàÚ¤à "[Î ³ã*Òü¤à γà\ƒà ëÚºìÒïîR¡ƒKã ëÒï>à >åšà->åšã ">ãKã ³¹v¡û¡à íº>¹´¬à ëÒï[\B¡ã *Òü>[ƒ W¡‰¤à ³¹ã "ƒå t¡š—à t¡š—à "Îå³ "Îå³ ëÒà}ºA¡šƒKã *Òü[J¤[> ÒàÚ>à ëºïÒüú ³ã*Òü¤à γà\>à ºåìÒà}¤à ÒàÚ[¹¤à Òü>[Ê¡i塸Î> "[Î >åšà->åšãKã ³¹v¡û¡à ëÎGA¡ã šå[X "ƒå J¹à ó¡à[\> ëJà;[W¡–ƒå>à "³[ƒ >ãÚ³ íºÒĤKンA¡ ëÒïìƒàA¡[J¤[>ú ³[ÎKã ³ìt¡}>à >åšà->åšã ">ã>à šåÄà íº[³Äƒå>à tå¡}Kã W¡àì¹àº-Ç¡ì¹àº ó¡à*¤à íº[J>¤Kã šå[X "ƒåƒà šå[Å[Àú ºåìÒà}¤à ÒàÚ¤à "[Πγà\>à ³ÅA¡ JR¡º¤à "³[ƒ "Úà¤à šã[¹¤à ³ã*Òü¤à ">ãKã ³¹v¡û¡à íº[¹¤à ëÎGWå¡ìÚº Úå[>Ú> "ƒå[> ÒàÚ¤ƒà "A¡àÚ¤à ë=àÒü>à íºì¹àÒüú "àÒü>à Úà¤[>, γà\>à ³ÅA¡ JR¡ƒå>à "Úà¤à šã¹¤[>ú ³[ÎKã ³t¡à}ƒà íº[³Ä[¹¤à >åšà->åšã ">ãƒå>à ³ìJàÚKã *Òü¤à JR¡ƒ¤à Úàƒ¤à ÒA¡ "³Îå} ƒà[Úâ« A¡Úà Úà*[¹ú
³=v¡û¡à ÒàÚ[Jø¤à "[Î šõ[=¤ãƒà íº[¹¤à \à; "³Îå} A¡àR¡¤å[Å}Kã *Òü>à W¡Òã A¡ÚàƒKã "ƒå³ íº¹Aá¤[>ú ³[ošå¹Kã A¡¤åÒü A¡àR¡ºèšA¡ãÎå "ƒå ³R¡àÒüú A¡àR¡ºèš "[ÎKã *Òü>Îå ºåìÒà}¤à ÒàÚ¤[Î "àÒü> "³Îå} γà\>à ³ÅA¡ JR¡ƒå>à "Úà¤à šã¹¤à Òü>[Ê¡i塸Î> "³à *Òüƒå>à "ƒå³ ºà[Aá¤[>ú ³[΃à >åšà->åšã *ÒüKìƒï[¹¤à ">ã "ƒåKã *Òü>à šàR¡ì=àB¡ƒ¤à W¡;>¤ã->ãÚ³, Òü¹à;-ë=ï>ã J¹à íº¡ú íº[³ÄKìƒï[¹¤à ">ã "ƒå J>¤ƒà γà\Kã *Òü>à [󡃳>ó¡³ *Òü¤à ³*}Kã *Òü¤Îå ÚàÒü >;yK>à γà\>à Úàƒ¤à ³*}Kã *Òü¤Îå íºt¡¤à >ìv¡ú A¡¤åÒü A¡àR¡ºèšA¡ã *Òü>à ÅàîK ÒàÚ¤à "šè>¤à "[ÎKã *Òü>à ÅàîK ³à>ƒ¤ƒKã ºàA¡šà >åšà->åšã ">ã ºåìÒà}¤à W¡;î>ú ët¡ïÒüP¡³Îå} ÅàîK "³Kã ³>å}ƒà Úà*¤à >åšà->åšãKã ºåìÒà}¤[ƒ Úàìƒú
A¡¤åÒü ºåìÒà}¤à@
A¡¤åÒü γà\ "[Î >åšà>à Úè[´Ã}¤à, >åšàKã Úè´•àA¡ ÅàîK ëºï¤à "³Îå} >åšàKã íºó¡³ƒà šå[XKã ³¹à t¡àÒ>¤ƒà Úè´£¡³ *Òü¤à A¡àR¡¤å[>ú "³ì¹à³ƒà "³åA¡ ëÚ}ºå¤ƒà ³[Î >åšãƒKã >åšà>à ëÒÄà ºå>à ëºï¤à γà\[>ú W¡àì¹àº-Ç¡ì¹à>Kã º´¬ã "[Î ³šà "ƒåKã íº[¹¤à ³*} "ƒåƒà Òü>K[> "³Îå} íºó¡³Îå >åšà "ƒå>à >åšã "ƒå šå¹AáKà ³ÒàA—¡à ëšàA¡šà "ƒåKã Úè´£¡³ƒà íºK[>ú Úà´•à ³Úà³Kà ³àă¤à ó¡ã®¡³ J¹ƒà >åšà "ƒå>à ºåìÒà}º¤à ³tå¡}ƒà ³àKã >åšãKã ³šà³ƒà íº¤Îå Úà*Òü ³[Î¤å ‘ë>ï³à}î³’ (Noumangmei) ëA¡ïÒüú A¡¤åÒü A¡àR¡ºèš "šè>¤Kã *Òü>[ƒ ºåìÒà}¤[Î ³ìJàÚ ³ìź ºåìÒà}>¤à ÚàÒü "ƒå¤å ÅàîK ³>å}ƒKã Úàìƒú ³[ÎKã "=¢[ƒ A¡¤åÒü >åšà "³>à ³àKã ÅàîKKã >åšã "³à ëºï¤à Úàìƒ "ƒå¤å "ìt¡àÙà ÅàîKKã >åšã[ƒ ëºï¤à ÚàÒüú R¡[ÀîR¡Kã ³t¡³ƒà A¡¤åÒü A¡àR¡¤åKã ³šà–ƒKã >åšã ëºï¤[Î A¡Úà Úà>¹³ìƒ "ƒå¤å ëÒï[\B¡ã ³t¡³ƒ[ƒ Úà>ƒ¤à "[Î ëA¡à³ì=àA—¡à l¡üÒüú A¡¤åÒü γà\ƒà >åšà "³Kà >åšã "³Kà ºåìÒà}ƒå>à íº¤à "[Î [󡃳Kã ³ÅA¡ *Òü¤à ³¹ã[>ú ët¡ïÒüP¡³Îå} >åšà "³>à >åšã "³ƒKã ëÒÄà ëºï¤ƒà "=ã}¤à A¡Úà íºìt¡ú ÒàÚ[¹¤à ó¡ã®¡³ "[Î J¹[ƒ t¡à}>à ë=àA¡Òüú ³[Î ëź-=å³Kã ó¡ã®¡³ƒKã >;yKà >åšà "ƒå>à >åšã "³ƒKã ëÒÄà ëºï¤à šà³ƒ¤Kã *Òü¹´¬à ÚàÒüú ³¹ç¡ *Òü¤à ¯àó¡³ "³[ƒ A¡¤åÒü γà\ƒà >åšà->åšã JàÚ>¤à "³Îå} ºåJøà¤ã>à "³åA¡ ÒÄà ºåìÒà}¤Kã "Úà¤à íºú Å´•à ÒàÚ¹¤ƒà A¡¤åÒü[Å}Kンv¡û¡à *Òü>[ƒ šàJ} "³Kà íºÅà¤ã "³Kà, ³ìJàÚ ">ã >å}[Å>¤à >;yKà ³ìJàÚ ">ãKã ³šà ³³à>à Úà>¤ƒKã íº[³Ä¤à γà\ "³Îå} "àÒü>à Úà¤à =¤A¡ "³[>ú
ºåìÒà}¤à Úà¤à W¡Òã@
W¡Òã J¹Kã ³³à}ƒ[ƒ A¡¤åÒü γà\ƒà šàJ} "³Îå} íºÅà¤ãKã ºåìÒà}¤à Úà¤à W¡Òã "[Î ³ìJàÚ>à Úà*¹ç¡[¹¤à ëƒà¹[³i¡[¹[Å} "ƒå>à ëºÙãú "ƒå¤å ³t¡³Kã ³tå¡} ÒüÄà ºåìÒà}¤Kã W¡Òã "[Î íºÅà¤ã "ƒåKã ³šà ³³à>à ³ìJàÚKã ³W¡à>åšã "ƒå>à šå[XKã =¤A¡ =>àƒà íÒ[Å}¤à "ƒåKã ³tå¡} ÒÄà ëºÙãú "àÒü>Kã *Òü>à >åšà->åšãKã ºåìÒà}¤Kã W¡Òã "[Î ëÒï[\A¡ ó¡à*¤à 뺚[yú "ƒå¤å ³[ÎKã ³¹³ƒà í>>¤à ëÎà[Î*ìºà[\Ê¡ "³Îå} &씂öàìšàìºà[\Ê¡ J¹>[ƒ >àKà "³Îå} A¡¤åÒü[Å}Kã *Òü>à >åšãKã W¡Òã "[Î 15 ƒKã>à 20 ó¡à*¤à "ƒåKà >åšàKã *Òü>[ƒ W¡Òã 18 ƒKã>à 25 ó¡à*¤ƒà *Òü ÒàÚ¤Kã ë³àt¡ šãî>ú W¡à*J;º¤à íº¤àA¡[Å}ƒ[ƒ ë=R¡>à ºåìÒà}î>ú J胳 *Òü>à, \àšà>ƒà ³Úà³Kã *Òü>à >åšã "³>à W¡Òã 20 Ç¡¹A¡šƒKã ÚàÒü "ƒåKà ÎåÒüìƒ>ƒ[ƒ W¡Òã 29 Ç¡¤ƒKã ÚàÒü ÒàÚ¤à íºú "[ÎP¡´¬à ³*}Kã ë=R¡>à ºåìÒà}¤à "[Î šõ[=¤ãKã íº¤àA¡ "Úà´¬ƒà *Äà ºåìÒà}¤Kã "³àR¡¤[Å}ƒå JR¡>¹A¡šƒKã šà´•¤à ³*} "³à *Òü¹ìAáú ³¹³ "ƒå>à A¡¤åÒü[Å}KãÎå ë=R¡>à ºåìÒà}¤à "[Îƒà šè[A—¡} ë=ïK;î>¡ú
ºåìÒà}>¤à >åšà->åšã J>¤Kã ³*}[Å}@
ëÒï[\A¡ ³t¡³Kã A¡¤åÒü γà\ƒà ºåìÒà}>¤Kã >åšà->åšã J>¤Kã ³*} J¹à íºú "Òà>¤ƒà, ÒàÚ>¹Kà ºåìÒà}¤à Jà³=> (Khamthan)  /=àÄà A¡àl¡üî³ (Thanna Kaomei )ú ">ãÇ¡¤ƒà ëW¡ÀKà ºåìÒà}¤à -Îà³ìt¡à>î³ (Saamtonmei)/\àÒüšA¡î³ (Jaipakmei)ú ³Jº ">ã³A¡ "[Î ³Úà´•à "ƒå³ Úàî>ú ÒàÚ>¹Kà ºåìÒà}¤[ƒ ³t¡³ W¡}¤à "³[ƒ =¤A¡ ³Jº A¡Úà šàR¡ì=àB¡ƒ¤à ºåìÒà}¤à ³*}[>ú ëW¡ÀKà ºåìÒà}¤[ƒ ÒàÚ[¹¤[Å}ƒå ÒüÚà* Úà*ì‰ú ÒàÚ>¹Kà ºåìÒà}¤à "[Î, Òü>àA¡-íA¡¹àA¡ Jå>¤[Å}Kã *Òü¤à J¹à >v¡>à, ëź-=å³ Úà´•à W¡}¤ƒKã, J¹à t¡à}>à ë=àìAá¡ú ÒàÚ¤[ƒ A¡¤åÒü[Å}Kã *Òü>à ëW¡ÀKà ºåìÒà}¤à "[Î>à ëÒÄà ët¡àÚ>à ë=àìAá¡ú
ÒàÚ>¹Kà ºåìÒà}¤à (Khamthan)@
³Jº "[ÎKã ºåìÒà}¤Kã *Òü>à t¡àS¡A¡ A¡ÚàKã *Òü¤à =¤A¡ ë=ï¹³ J¹à íº¡ú ³ìJàÚ "ƒå[ƒ :-ºåìÒà}¤Kã ¯àó¡³ ëó¡àR¡ìƒàAÃ塤à (Lakpui keo-keomeiNouthanmei), íA¡>¸ šã¤Kã Úà¤à >å[³; (Noutimei), íA¡>¸Kã ³³º ëºÙà (Manthing Lemmei) "³Îå} ³¹ç¡*Òü¤à ºåìÒà}¤Kã ë=ï¹³ (Nousonmei) "[Î>[W¡}¤[>ú ÒàÚ>¤KンA¡ >åšàKã Òü³å}>à ÒàÄà ëÒïìƒàB¡ƒ¤[>ú ³Úà´•à Úà>¤à ³*}ƒà ¯àó¡³ "[Î >åšàKã ³àÚîA¡ƒKã >åšãKã ³àÚîA¡ƒà =àKƒ¤[>ú íºÅà¤ã šàJ} ">ã³A¡ ³ó¡³ "³t¡ƒà íº¤à t¡à¹¤[ƒ ÒàÚ>¹Kà ºåìÒà}¤Kã W¡;>¤ã ë=ï¹³ J¹à ó¡à*¤[ƒ Jåìƒà}W¡à¤à ëÚ}ƒå>à ëA¡à³ì=àîAáú "ƒå¤å, íºÅà¤ã šàJ} ">ã "ƒå>à ët¡àR¡à>-ët¡àR¡à>¤à Jå–ƒà íº¤à *Òü¹¤[ƒ >åšàì¹à³Kã "Òº *Òü¤ã >åšã J¹>à >åšã ³Úè³ƒà ¯à Òàڹ硤Kã J胳 *Òü¤à ë™à;šàA¡ ³W¡à "³à šåƒå>à W¡;A¡[>ú >åšã[Å} "[Î>à íºÅà¤ã "ƒåKã ³³à ³šàƒà >åšàKã Òü³å}Kã *Òü>à ¯à ÒàÚK[>ú ³[ÎKã ³tå¡}ƒà >åšà "ƒåKã ³³à ³šà>à >åšãKã Jåº "ƒåKã ³ó¡³ "³ƒà Nauthan Kaibang ëA¡ï¤à W¡R¡\ó¡³ ³ó¡³ "³à Jì–ƒàB¡[>ú ³ìJàÚ "[Τå Nouthanpou "³Îå} Nounthanpei ÒàÚ>à JR¡î>ú ÒàÚ[¹¤à Jì–ƒàAá¤à >åšà ">ã >åšã ">ã "[Î>à ºåìÒà}¤à ó¡à*¤à ƒåt¡ã *Òü>à šàl¡ü šåì=àA¡-šå[Å> ët¡ïK[>, ³¹ç¡*Òü>à >åšã ³Úè³ƒà ³¹A¡ ³¹v¡û¡à W¡;A¡[>ú "Îå´•à W¡ìxàA¡ W¡;[Å> J¹à ët¡ï¹¤à ³tå¡}ƒà "ì¹àÒü¤à ¯à칚 t¡àK[>ú >åšã ³šà ³³à[Å}>à >åšàƒåKã Úà¤Kã "ì¹àÒü¤à ¯àó¡³ ëó¡àR¡ìƒàA¡šà >å[³; "ƒå¤å >åšã šã¤à Úà¤à >å[³; (Nou-Timei) ÒàÚ>à ëA¡ïÒüú >å[³; "[΃à >;yKà ºåìÒà}[‰îR¡ ³³à}Kã >å[³; "³ƒà >åšãKã ³³º šã¤Kã ¯àó¡³ Jăå>à ™à>¤à "³à šå¹B¡[>ú ³[Τå >åšãKã ³³º ëºÙà Manthing Lemmei ëA¡ïÒüú
>åšãKã ³³ºƒà Úà*[¹¤[Å}[ƒ : (1) ë™à;šàA¡ ³W¡à ">ã, (2) Òüì¹àÒü ºà¤à "³Kà "ì³à³ "³Kà, (3) t¡à ">ã, (4) ëÚ>Åà} ³Jº ">ã, (5) ó¡ã ³[¹ (³šàKã "³à Úà*Kƒ¤[>), (6) >åšãKã *Òü>à ºãA¡-ëA¡àº J¹à (Nanthang) ">ã, t¡àƒå (Tadu) ³[¹, Jå[\ (Taan) ">ã, ë³àÒü¤å} "³[ƒ W¡à[¹B¡ã >åšà>à [Ťà Úà¤à [ºA¡ "³à, šà촬ೃà [Å>¤à (Gangkam) (7) >åšãK㠳ശKã "JĤà ó¡ã "³à, (8) Mangui Zou "³Îå} Latloi Zou ëA¡ï¤à =A—¡¤à ³Òã Úà*¤à tå¡´¬à ">ã "[Î[>ú ÒàÚ[¹¤à "[΃à íº¤à ë™à>¤Kã ¯àó¡³ šå[Å>¤à Úàìƒú W¡;>¤ã¤å ¤¸¤Ò๠ët¡ïƒå>à šã>¤[>, >åšãKã ³³º "[Î Wå¡´•Kã ³[³}t¡à *Òü>à "³Îå} >è}Kã *Òü¤à ¯àó¡³ J¹Kã J胳 *Òü>à ët¡ï¤[>ú >åšãKã ³³º ëºšÃ¤à ³tå¡}ƒà >åšà->åšãKã A¡àR¡¤å ">ã "ƒå>à Jåìƒà}W¡à¤à ëÚ}ƒå>à ºåìÒà}¤Kã >å[³; 뺚A¡[>ú ºåìÒà}¤Kã ë=ï¹³[ƒ >åšàKã Úè³ƒà šàR¡ì=àB¡[>ú
ºåìÒà}¤à >å[³v¡à íA¡>¸ "ƒå ³³à, ³¹ç¡š-³šà}, ³¹ã-³t¡à "³Îå} íºA¡àÚ >;yKà Jå>Kã ³ã A¡Úà>à W¡;>¤ã #îÅ Åv¡ûå¡>à =ãì–ƒàB¡[>ú íA¡>¸Kã A¡àR¡¤å "[Î >åšàKã Jå>Kã ³Úàƒà J¹à šàA¡ W¡àl¡ü¤à "³[ƒ ³ó¡³ W¡à¤à ëÚ}ƒå>à 뺚A¡[> "ƒåKà >åšàKã A¡àR¡¤å>à Úà´•à >å}[Å>à "³[ƒ Úà>ã}>à *B¡[>ú "ƒåƒKã W¡;>¤ã #îÅ A¡Úà Åv¡ûå¡>à íA¡>¸ "ƒå ¤¹Kã ³Úè³ t¡àÄà [=>K[>ú ¤¹Kã ³Úè³ ë™ï¹¤à ³t¡³ƒà íA¡>¸ "ƒå ¤¹Kã ³³à>à t¡¹à³ t¡¹à³>à >å}[Å>à *v¡ûå¡>à Úè³ƒà šå[Å>K[>ú íA¡>¸à>à Ú賃å ëÒA¡ W¡R¡¤ƒà ë=àR¡[\> A¡à>[Å>¤à ³t¡³, ³ìJàR¡ ëÚ;>à ÒàÄà =à}[\>K[>ú ³[ÎKã ³tå¡}ƒà ¤¹Kà íA¡>¸Kà, íA¡>¸>à ¤¹Kã *Òüƒà íºƒå>à ó¡³å} "³ƒà ó¡[´¶ÄK[>ú ³t¡à} "[Îƒà ‹´¶¢-A¡´¶¢ íÒ¹¤à šåì¹à[Òt¡ "³>à ºåìÒà}¤Kã ³”| A¡Úà ëÅà>K[> "³Îå} ëÚ>¤à "³à ºàÒüƒà A¡;A¡[>ú ëÚ>¤à "ƒåKã ³ìJàR¡ "³à ëºïJvå¡>à ³åÄà ëÚ}ºKà ºåìÒà}[º¤à >åšà->åšã ">ãƒåKã tå¡}Kã ¯àó¡³ J¹à ÒàÚ¹Kà ³ìJàÚ ">ã¤å ¤¹ šãK[>ú
ëW¡ÀKà ºåìÒà}¤à (Samtonmei)@
ëW¡ÀKà ºåìÒà}¤à "[Î>à ">ãÇ¡¤à ³JºKã ºåìÒà}¤[>ú ³[΃à íºÅà¤ã šàJ} ">ã "ƒå>à ³ìJàÚ ">ãƒå>à Úà>\¹Kà, ³šà ³³àKã ¯à t¡àƒ>à ëW¡[À "³Îå} "ìt¡àÙà Jåº "³ƒà W¡R¡ƒå>à W¡R¡\ó¡³ ëºïÒü¡ú ëW¡ÀAá¤à ³t¡³ƒà J広åKã "Òº "³>à ëW¡À[Aá¤à "ƒå ³ìJàÚ ">ãKã Úà>¤à "³[ƒ "šà´¬¹à "³Îå} >ãÚ´•à Úàƒ¤à "=ã}¤à íº¤øà íºt¡¤øà ÒàÚ¤ƒå ëÚ}ì=àAáKà ºåìÒà}¤Kã =¤A¡ šàR¡ì=àB¡[>ú ºåìÒà}¤Kã =¤A¡ "ƒå ëÚ>¤à "³à ºàÒüƒà A¡vå¡>à, Loiphai Dhan Jaomei ëA¡ï¤à ‹´¶¢Kã ³”| [=¹Kà šàR¡ì=àA¡Òüú W¡;>¤ãKã =¤A¡ "[Î šàR¡ì=àAá¤à ³tå¡}ƒà íºÅà¤ã šàJ} ">ã "ƒå >åšà->åšã *Òüì¹ ÒàÚƒå>à ºàl¡üì=àB¡[>ú
>åšà->åšã ³Ú賃à íºƒå>à =¤A¡ J¹à ÒàÄà ët¡ï¹Kà ºåìÒà}¤à (Noumangmei Mhangna Kaomei)@
³Jº "[ÎKã ºåìÒà}¤à "[Î>à "³åA¡ Òüìt¡àš ët¡àšìJø¡ú šàJ} "ƒå>à íºÅà¤ãKã ³³à ³šàKã ³Ú賃à ÒàÄà íº[Å–ƒå>à Òü³å} "ƒåKã =¤A¡ ë=ï¹³ A¡Úàƒà ³ìt¡} šà}K[>ú Úà>¤Kã ³tå¡} ÒüÄà >åšàƒå>à íºKƒ¤à ³t¡³ "[Î ëºÙãú ³t¡³ "[ÎKã ³>å}ƒà >åšà>à >åšãKã ³Ú賃à íºƒå>à >åšã "ƒåKã ³šà ³³àKンv¡û¡à ³ÅàKã *Òü\¤à A¡[¹³v¡à =ãƒ>à =¤A¡ Ç¡ƒå>à íºK[>ú Úà>[¹¤à ³t¡³ "ƒå ëºàÒü¹¤à ³tå¡}ƒà íºÅà¤ãƒåKà šàJ}ƒåKà >åšà->åšã *Òü>à šàJ}Kã ³³à ³šàKã ³Úè³ƒà ºàB¡[>ú ÒàÚ[¹¤à ³Jº "[ÎKã ºåìÒà}¤à "[Î "Úà´¬à ³t¡³ƒà íA¡>¸àKã ³Ú賃à >åšà ëšàv¡û¡¤à >;yK>à íA¡>¸à "ƒå>à ³Úè³ "ƒå =àìƒàA¡šà ³t¡³ƒà íºìÒï[¹¤à Úè³ "ƒå ëÚ}[Å>[¤>¤à ³ã "³t¡à íºy¤à ³t¡³ƒà ë=àB¡[Àú ³[Τå[> >åšà>à ÒàÄà =¤A¡ J¹à >åšãKã Òü³å} ³>å}ƒà ët¡ï¹Kà ºåìÒà}¤à ÒàÚ[¹¤ƒå[>ú
>ãÚ³ =åKàÚ>à ºåìÒà}¤à@
ëºï>¤à Úàƒ¤à íºÅà¤ã šàJ} ">ã>à JåºKã ¯àìÚº ÅR¡ƒà ¯àìÚº¤Kã íšÅà šã¹Kà ºåìÒà}¤Kã =¤A¡ šàR¡ì=àA¡šÎå Úà*Òüú JåºKã ¯àìÚº ÅR¡ "ƒå>à >åšà "ƒåƒà Èoƒ} "³à ëA¡à}Ò>K[> "³Îå} ³ìJàÚ ">ãKã [ó¡[Å}Kã ³ìW¡;[Å} "ƒå JåºKã W¡R¡ó¡³ ë=à}Kã ¯à}³ƒà í³ =àìƒàB¡[>ú "Îå³ ët¡ï¹¤[ƒ Jåº "ƒå "ì³à;šà-"³à}¤à "³[ƒ "¹à>¤ƒKã W¡à³ì=àìAá ÒàÚ>à ëºïK[>ú ³[ÎKンA¡ >åšà "ƒå>à "³åB¡à ÒÄà ëÚ>¤à "³à, šåA¡Úå tå¡´¬à "³à "³Îå} A¡àîº ºã[Aá "³à ëA¡à}ì=àB¡[>ú ³[ÎKã ³tå¡}ƒà "àÒüÄà Úàƒ>à ³¹ã íº>¹[Aá¤à íºÅà¤ã šàJ} ">ãƒå >åšà "³Îå} >åšã *Òüì¹ ÒàÚ¤ƒå ³Úà´•à ÚàÄK[>ú "[ÎP¡´¬à ³*}Kã ºåìÒà}¤à "[Î "àÒüÄà Úàƒ¤à ºåìÒà}¤à ÒàÚ>à ëA¡ïî>ú ³[ÎKã ³tå¡} ÒüÄà ³¹ã íº>¹[Aá¤à >åšà->åšã ">ãƒåKンA¡ A¡[¹P¡´¬à W¡;>¤ãKã *Òü¤à =¤A¡ ë=ï¹³ (Mhairakamei) šàR¡ì=àìAáàÒü, >åšã ³³ºÎå¡ šãì¹àÒü "ƒåKà JàÚ>¤à ³t¡³ƒà JàÚ>¤KンA¡ ëź>[W¡}¤à "³v¡à ëºïì¹àÒüú >åšà "ƒå JåºKã ³šå (Khunbu) "³[ƒ JåºKã ³ìA¡àA¡ (Kullakpa) Kã ³Jàƒà ƒà[Úâ« íº¤à =¤A¡ "³v¡à ët¡ï¤à Úàì¹àÒüú >åšà->åšã ">ã³A¡ ëƒà¹[³i¡¹[Å}ƒà W¡R¡\ó¡³ ëºï¤à Úàì¹àÒüú "[΃à >v¡>à ‹´¶¢Kã *Òü>à W¡àA¡W¡à-íÒ\à>¤à (Banru), Úè³ Åà¤Kã #¹à; ë=ï>ã (Makukai Sumei) ët¡ï¤à Úàì¹àÒüú
Cross-cousin ºåìÒà}¤à@
>åšàKã Úè´•àA¡ ÅàîKKã ³tå¡} ÒüÄà ëųK;šà A¡¤åÒü γà\ƒà Cross-Cousin ºåìÒà}¤à "ƒå³ Úàî>ú "ƒå¤å ³³àKã >àA¡ºìºà³ƒKã *Òü¤à cross-cousin ºåìÒà}¤[ƒ Úàìƒú J胳 *Òü>à ÒàÚ¹¤ƒà A¡¤åÒü >åšà "³>à ³ÒàB¡ã "ìšàA¡šà ³šàKã ³W¡ã> ³>àl¡üKã ³W¡à>åšã ºåìÒà}¤à Úàìƒú ³³àKã ³ìW¡-³W¡ºKã ³W¡à>åšãÎå ºåìÒà}¤à Úàìƒú ³¹³[ƒ "[ÎP¡´¬à ³*}Kã cousin [Å} "[Î ³ìW¡-³W¡ºìƒï>à ëºïî>ú ³¹³ "ƒå>à "[ÎP¡´¬à ºåìÒà}¤à "[Î Úà´•à A¡Äà =ã}Òüú ët¡ïÒüP¡´¬Îå} ³³àKã ³¤å} ë³ïš¬àKã-³W¡à>åšãKà ºåìÒà}¤[ƒ ÚàÒü "³Îå} ³Úà´•Îå šàî´•ú ³šàKã ³ìW¡ ³W¡ºKã ³W¡à>åšãKà ºåìÒà}¤[ƒ Úàìƒú ëÒï[\B¡ã *Òü[¹¤à A¡¤åÒü γà\ƒà "[ÎP¡´¬à ³JºKã cross-cousin ºåìÒà}¤à "[Î ³Úà´•à ÒüÚà Úà>ìƒú
"³åA¡ ÒÄà ºåìÒà}¤à@
ºåJøà, šàJøà "³[ƒ JàÚ>¹¤à JàÚ>¹¤ã[Å}>à ÒàÄKã ºåìÒà}¤Kã ÒA¡ "³Îå} ƒà[Úâ«[Å}ƒå íº¤à ³t¡³ƒà "³åA¡ ÒÄà ºåìÒà}¤à ÚàÒüú ºåJøà "³>à >;yKà šàÚà "³>à >;yKà JàÒü>¹¤à ³ãÅA¡ "³>à "³åA¡ ÒÄà ºåìÒà}ìK ÒàÚ¹¤[ƒ ÒàÄKã ºåìÒà}º´¬à >åšà >;yKà >åšã "ƒå íº[J‰¤à ³tå¡}, JàÚ>¤Kã>à ¯à ëºàÒü[ÅŤà >;yKà >åšã "ƒåKã "šà´¬Kã ³tå¡} Òü[Àú W¡;>¤ãKã *Òü>à ºåJøà >;yKà šàJø>à "³åA¡ ÒÄà ºåìÒà}¤à "[Î ÒàÄà ëºàÒü>¹[´Ã¤à >åšà->åšãƒå íº[J‰¤à ³tå¡} W¡Òã "³Kã ³tå¡}ƒà šàR¡ì=àA¡šà ÒàÚ¤[Î ³Úà³Kã "šà´¬à *Òü>à ët¡ïÒüú
ºåJøà¤ã "³>à "³åA¡ ÒÄà ºåìÒà}º¤à ³t¡³ƒà ³àKã íº[J‰¤à >åšàKã º>-=å³ "³[ƒ δš[t¡Kã ³=v¡à íº´¬à ÒA¡[Å}ƒå ³à}Jø¤[> ÒàÚ¤Kã ¯àó¡³ íºú ³¹³[ƒ ÒàÚ[¹¤à ëšà;ÅA¡[Å}ƒå "ìt¡àÙà ÅàîK "³ƒà šãì=àA¡[J¤à Úà¤à >ìv¡ú ³[Î>à ³¹³ *Òü¤ƒKã ºåJøà¤ã "³>à ³àKã íº[Jƒ¤øà >åšàKã ³W¡ã>-³>àl¡ü "³ƒà ºåìÒà}¤à ÚàÒüú ³¹³[ƒ íº[J‰¤Kã δš[t¡ šè´•³A¡ ÒàÄK㠳󡳃à "ƒå³ íºKƒ¤à ³¹³ƒKã[>ú
JàÚ>¤à@
γà\ [¤`¡à>Kã ³tå¡} ÒüÄà JàÚ>¤à ÒàÚ¤à =¤A¡ "[Î ÒàÄà ºåìÒà}[J¤Kã ³*}[Å} "ƒå ºåìÒà}[J¤à >åšà->åšãKã šå[Xƒà "³åA¡ ÒÄà ÚàÒÀv¡û¡¤à ³¹³ƒKã ">ã "ƒå>à ÒàÄKã íº¹´¬à >àÒüìt¡à³ t¡à¤Kã ³*} "ƒåƒà "³åA¡ ÒÄà ÒÀAá¤à ³t¡³ƒà "ìt¡àÙà ºåìÒà}¤à "³Kã =¤A¡ šàÚJ;šà ÚàÒüú JàÚ>¤à t¡à¹¤[ƒ >åšà->åšã ">ãKã ³¹v¡û¡Kã "³>à t¡³=ã¤à ³*}, =àìƒàvå¡>à W¡;[J¤à >;yKà "ìt¡àÙà ³ã*Òü "³Kã ëÎGA¡ã ³¹ã íº>ì¹ ÒàÚ>à ³¹àº [Ťà R¡´Ã¤à ³t¡³ƒà "Úà¤à šãK[>ú
A¡¤åÒü γà\ƒà JàÚ>¤Kã =¤A¡ "[Î íº¹¤Îå J¹[ƒ t¡à}Òüú JàÚ>¤à ÒàÚ¤[Î A¡¤åÒüKã ëºà–ƒà Nou-Muhmei ëA¡ïÒüú ºåìÒà}[º¤à A¡àR¡¤å ">ãƒåKã ³¹v¡û¡Kã "³>à ºåìÒà}¤Kã ëÅ}º¤à ³*} "³[ƒ >åšà->åšã íº[³Ä¤Kã >ãÚ³[Å} "ƒå =åKàÚ¹Aá¤à ³t¡³ƒà JàÚ>[Î ÒàÚ¤Kã ¯àA¡; =àU;šà ÚàÒüú =àU;º[Aá¤à ¯àó¡³[Å}ƒå t¡ìÅ}>à W塴äà, Úè´£¡³ ó¡\>à íº¹¤à ³t¡³ƒà ºåìÒà}¤Kã ³¹ãƒå t¡;ìº, ÒàÚ¤Kã ×A塳 "³à ë=àA¡šà ÚàÒüú ³=v¡û¡à š>[J¤à JàÚ>¤Kã Úè´£¡³[Å} J¹à "ƒåƒà >àA¡º ">ã³A—¡à Úà>¤à ÒàÚ¤à "³Îå Úà*[¹ú >åšà "³>à JàÚ>¤Kã ¯àó¡³ "ƒå ëÒïìƒà¹Aá¤[ƒ Å–ƒ} >;yKà #ì¹àÒü "³à >åšãƒåƒà šã¤à t¡àÒüú >åšã>à ëÒïìƒàAáA¡šà *Òü¹K>à Å–ƒ} >;yKà #ì¹àÒü "³à, ³[ÎKà ëºàÚ>>à ³àKã ºåìÒà}¤ƒà šã¹´¬à >åšã ³³º[Å}ƒåKã *Òü¤à ëšà;º³[Å}ƒå Òì–ƒàA¡Ò>¤à t¡àÒüú JàÚ>¤à ÒàÚ[¹¤à =¤A¡ "[Î JåºKã W¡;>¤ã >ãÚ³Kà ëÚ}[Å[À¤à A¡àR¡ºèš (Pei) "³Kã ³³àR¡ƒà šàR¡ì=àB¡ìƒï¤[>ú ÒàÚ[¹¤à A¡àR¡ºèš "ƒå>à W¡;>¤ã >ãÚ³Kã ³tå¡} ÒüÄà JàÚ>¤à Úà¤à Úàƒ¤Kã ¤à칚 t¡àK[>¡ú
A¡¤åÒü >åšãKã ÒA¡ "³Îå} ƒà[Úâ«[Å}@
JàÚ>¤Kã ³t¡à}ƒà A¡¤åÒü >åšã "³v¡>à íº[¹¤à º>-=å³ "³Îå} δš[t¡ "ƒåKã ³=v¡û¡à ÒA¡ íºìt¡ú J胳 *Òü>à-ÿ- (A¡) >åšà >;yKà >åšã>à JàÚ>[Î ÒàÚ>à ëÒïìƒàAáA¡šƒKã *Òü¹[Aá¤à ó¡ã®¡³Kã ³>å}ƒà >åšà "³Îå} >åšã>à t¡à>[ÅÀ[´Ã¤à º>-=å³ šè´•³A¡ "ƒå ³ìJàÚ ">ãKã ³¹v¡û¡à ëÚÄK[> ÒàÚ¤à íºìt¡¡ú (J) Òü³å}-³>å}Kã *Òü>à íº¹´¬à ëÅ얃ຠ"³[ƒ >åšã "ƒå>à ³àKã >åšàKã "ìÅ}¤à >åšã *Òü[¹îR¡Kã ³>å}ƒà ³àKã ³[³}ƒà íº¹´¬à ëÅ얃ຠ"ƒå íºìÒï[¹¤à >åšà "ƒå>à ëÅ얃ຠ"ƒåKã ƒà[Úâ« šåK[>¡ú ÒàÚ[¹¤[Î JàÚ>¤Kã ó¡ã®¡³ "[Î >åšàƒKã ëÒï¹A¡šà ÚàÒü >;yKà >åšãƒKã ëÒï¹A¡šÎå ÚàÒüú
(³=B¡ã ¯àó¡³[Å} "[ÎKã ³¹³ƒà "Òü¤à ºàÒü[¹A¡-ºàÒüÇ¡ íº¹³ƒ¤ƒKã, '>à ëó¡àR¡ìƒàA¡[Jø¤[Å} "[Î ¤õ[i¡Å &씂àìšàìºà[\Ê¡ "³Îå} &l¡[³[>ìÊ¡öi¡¹[Å}>à Òü¹´¬à ºàÒü[¹A¡ J¹à, A¡¤åÒü "Òº º³>[Å}Kà t¡àÄ\¤ƒKã ó¡}ºA¡šà J¹à "³Îå} ' ÒüÅà³A¡à ë=}>\¤à ë=ïìƒàA¡, ë=ï¹³ J¹ƒà Úè´£¡³ *Òü\¤[>ú)
(A¡[΢: ˜¡tå¡, 114Ç¡¤à ³Åã}, &[šøº, 2007)